Transmisioa/Prebentzioa
Infekzioari eta infekzioa transmititzeko bideei buruzko aurreiritzirik gabeko ezagutza izatea babesteko modurik eraginkorrena da.
GIBa gorputz-fluidoetan dago, baina soilik fluido batzuk transmisioa eragiteko gai dira: odola, fluido genitalak (semena, baginako fluidoak eta baginako eta uzkiko mukia) eta ama-esnea. GIBak infektatutako pertsona baten fluido horietan dagoen birusa organismoan sartzen denean transmititu daiteke infekzioa. Organismoan sartzeko, birusak sartzeko bide bakarra behar du: baginako mukosa, zakila edo ondestea (uzkia), ultzerak, zauriak edo urradurak genitaletan edo aho, eztarri eta abarretan.
1
Babesik gabeko penetrazio anal edo baginalean, eta aho-sexuan, aho barruan eiakulatzen badute.
2
Aldez aurretik GIBaz infektatutako pertsona batek erabili duen esterilizatu gabeko injekzio-ekipoa partekatuz.
3
GIBaren aurkako tratamendurik hartzen ari ez den guraso seropositiboaren haurdunaldian, erditzean edo edoskitzean, haurrari GIBa transmititu diezaioke.
Aitzitik, ezin da GIBa hartu GIBa duen norbaiti musu emateagatik, besarkatzeagatik edo eskua emateagatik, ezta gizarteko, laneko edo bizikidetzako beste edozein kontaktu izateagatik ere. GIBa ere ezin da hartu GIBa duen norbaiten leku berean egoteagatik, ezta mahai-tresnak edo oheko arropa bezalako etxeko objektuak partekatzeagatik ere. GIBa ez da transmititzen tu, doministiku edo eztul egiteagatik.
ARRISKU HANDIKO PRAKTIKAK
Hauek dira sexu-jarduera nagusiak:
Penetrazio baginala
Birus-karga detektaezina ez duen pertsona seropositibo batekin babesik gabeko penetrazio baginala. Transmisioa gerta daiteke infektatuko pertsona bai gizona edo bai emakumea izanik. Infektatuta dagoena gizona bada, semena baginako mukosarekin kontaktuan egongo da denbora gehiagoz, eta horrek emakumearentzako arriskua areagotzen du. Bi kasuetan transmisio-arriskua existitzen da. emenak eta baginako fluxuak birusen kontzentrazioa dute. Emakumeak zaurgarriagoak dira GIBaren aurrean.
Penetrazio anala
Babesik gabeko penetrazio anala, karga biral hautemanezina ez duen pertsona seropositibo batekin. GIBa bikote txertatzaile bati nahiz bikote hartzaile bati transmiti dakioke, baina arriskua handiagoa da bikote hartzailearentzat. Arrisku gehien dakarren sexu-praktika da. Uzkiko mukosa da, guztien artean, hauskorrena, ta erraza da sartzean urradura txikiak gertatzea. Lesio horiek transmisioa errezten dute, batez ere infektatutako pertsona denean penetratzen duena.
Aho-sexua
Aho-sexua ere arrisku-praktika bat da. Nahiz eta ahoko edo eztarriko mukosak GIBak zeharkatu ezin dituen hesiak izan, gomendatzen da ahoan ez eiakulatzea edo hilekoaren jariakinik ez hartzea, mukosetan zauriak edo txankroak badaude ere.
Preserbatiboaren erabilera egokia
Penetrazio anala, baginala edo felazio batekin sexu-harremanak izanez gero, garrantzitsua da preserbatiboa prebentzio-metodo gisa edo cunnilinguserako latex-koadrantea modu egokian erabiltzea. Preserbatiboek jostailu erotikoak babesteko ere balio dute. Sexu-harremanetan preserbatiboak erabiltzeari utzi nahi dioten bikoteentzat gomendagarria da GIBaren eta beste STI (Sexu-transmisioko infekzioak) batzuen proba egitea. Horregatik, gomendatzen da preserbatibo homologatuak erabiltzea eta edozein penetrazio baino lehen jartzea, zakila erabat erekzioan duela, eta zakila erekzioa galtzen hasi baino lehen kentzea, preserbatiboa eutsiz hau atera ez dadin.
Injekzio-materialen trukatzea
Arrisku handieneko beste praktika bat injekzio-materialak trukatzea da. GIBaren bidez infektatutako pertsona baten odola beste pertsona baten odol-uholdean sartzen denean gertatzen da transmisioa. Injekzio-materiala partekatzeak transmisio-arrisku oso handia dakar, ez bakarrik GIBarena, baita B hepatitisarena eta C hepatitisarena ere. Odol-transfusioak edo transplanteak eragindako transmisio-arriskua nulua da, 1987tik gure herrialdean derrigorrezkoa baita produktu biologiko horietan guztietan GIBa zehaztea. Praktika honen prebentzioa injekzio-materialaren erabileran oinarritzen da (xiringa, orratza eta nahasketa-ontzia), erabilera bakarrekoa eta inoiz ez partekatua. Tatuaje edo piercing bat eginez gero, beharrezkoa da behar bezala akdreditatutako zentro batera joatea.
Transmisio perinatala
Transmisio perinatala haurdun dagoen pertsona batek GIB infekzioa duenean eta haurdunaldian, erditzean edo edoskitzaroan bere alabari edo semeari transmititzen dionean gertatzen da. Garrantzitsua da pertsonak haurdun geratzea erabaki aurretik GIBarekiko bere egoera ezagutzea. Haurdun dauden pertsonei sistematikoki egiten zaien GIBaren proba aldez aurretik baimen informatua lortuta egin behar da.
